Dzień 116. Budka lęgowa

Dawno, dawno temu, w mieście w którym kiedyś mieszkałem, zorganizowano akcję społeczną rozdawania budek lęgowych. Idea spodobała mi się tak bardzo, że mimo zabiegania poświęciłem kupę czasu stojąc w kolejce oczekujących. Z tego co pamiętam, zainteresowanie mieszkańców przerosło oczekiwania organizatorów akcji i kilkaset sztuk, rozeszło się iście niczym przysłowiowe "ciepłe bułeczki".

Otrzymany kartonik z przyciętymi na wymiar deseczkami gotowymi do własnoręcznego złożenia, wstyd przyznać odłożyłem w kąt, potem schowałem do piwnicy (bo nie był to już sezon) i tam przeleżał zapomniany przez kilka lat. Podczas przeprowadzki (mieszkamy w tymczasowym lokum, dopóki nie będziemy mogli przeprowadzić się na swoje) kartonik się odnalazł i tym razem już nie pozwoliłem mu zaginąć. Budka lęgowa cierpliwie czekała na odpowiedni moment, by mogła zawisnąć na drzewie.

źródło: Nasza Swojska Chata

Czekała, czekała i się doczekała. Co prawda okolica nie koniecznie jest najszczęśliwsza dla tego rodzaju budki lęgowej, ale liczę na łut szczęścia.

fot. Nasza Swojska Chata

Potencjalni lokatorzy to kopciuszek, muchołówka szara, pliszka siwa i rudzik.

Kopciuszek, źródło: wikipedia

Kopciuszek zwyczajny - ptak o smukłej sylwetce, wielkości wróbla lub nieco od niego mniejszy. Posiada charakterystyczny, ruchliwy, rdzawy ogon z czarnymi środkowymi sterówkami.

Ptak ostrożny, ale nie kryje się przed człowiekiem. Jest ruchliwy i szybko przelatuje na krótkie odległości. Zatrzymuje się w danym miejscu na krótką chwilę i odlatuje dalej. Często potrząsa ogonem. Potrafi dobrze latać.

Najchętniej zamieszkuje zabudowania, ruiny, a nawet tereny silnie zurbanizowane, pod warunkiem dostępu do otwartych terenów zielonych, gdzie żeruje. Poza tym zamieszkuje otwarte łąki ze skałami i zabudowę wiejską, kamieniołomy, klify, tereny ruderalne i kamieniste, rumowiska (pierwotne siedliska kopciuszków).

Ważny dla kopciuszka jest dostęp do otwartych przestrzeni, gdzie szuka pożywienia. Unika natomiast obszarów stale podmokłych i zbyt gęstej roślinności. Żerowanie i gniazdowanie nie wymaga obecności roślinności.

Gniazdo zawsze osłonięte od góry, zbudowane z łodyg traw, mchu, korzonków i innego materiału roślinnego, wysłane włosiem, piórami i wełną. Pierwotnie w szczelinach skalnych, stosie kamieni lub desek, w załomach, rozpadlinach, obecnie zazwyczaj w szczelinach budynków, pod okapem dachu, we wgłębieniach kamiennego ogrodzenia, a także półotwartych budkach lęgowych. Tworzone pary są monogamiczne. W ciągu roku wyprowadzają dwa lęgi.

Muchołówka, źródło: wikipedia

Muchołówka szara - obie płci ubarwione jednakowo - oliwkowoszare lub brudnoszare. Dziób dość długi. Nogi są słabe i dość krótkie. W porównaniu z wróblem ma smuklejszą budowę ciała. Ma zaokrąglone skrzydła i dość długi ogon. Odzywa się rzadko i cicho.

Polując na owady, przesiaduje w punkcie obserwacyjnym (przez większość dnia), w charakterystycznej wyprostowanej pozycji. Często "dyga", strzepuje skrzydłami i ogonem. Zazwyczaj dany ptak ma kilka ulubionych miejsc, wśród których są bezlistne gałązki, płoty, paliki, słupy elektryczne, druty itp.

Po dostrzeżeniu owada zrywa się do krótkiego, zwinnego lotu i chwyta go kłapnięciem dzioba, po czym wzlatuje i powraca na to samo miejsce. Może również zbierać owady z liści, zawisając w powietrzu, oraz z ziemi. Jesienią i latem zjada też jagody, ale w przeciwieństwie do innych muchołówek mięsistymi owocami żywi się rzadko. W czasie chłodnych dni zmienia się jej rytm życia - poszukuje pokarmu w koronach drzew i zbiera martwe owady z ziemi.

Gniazdo półotwarte, płytkie dziuple i rozwidlenia grubszych konarów lub wnęki, krokwie i zakamarki budynków, budowane zazwyczaj do wysokości 3 m. Może być osadzone na belce stropowej dachu, okiennicy, w płytkiej wnęce muru, półjaskiniach, za pnącymi roślinami lub szczelinie, sęku, pnia drzewnego. Solidne gniazdo, o kształcie czarki, jest budowane przez samicę, wite ze źdźbeł, mchu, porostów, korzonków, piórek i włosia, kawałków sznurka znalezionego w okolicy spojone pajęczynami. Wyścielenie składa się z piór i włosia. Korzysta także z półotwartych skrzynek lęgowych (powinny być jednak zabezpieczone siatką ogrodzeniową aby sroka lub inny krukowaty nie zrabowały lęgu). Rzadko może też być ulokowane w rozwidleniach gałęzi.

Pliszka siwa, źródło: wikipedia

Pliszka siwa - Pospolity i powszechnie znany ptak o kontrastowym czarno-biało-szarym upierzeniu. Wielkością dorównuje wróblowi, choć w porównaniu z nim ma znacznie smuklejszą sylwetkę.

Charakterystyczne zachowanie – biega po ziemi w poszukiwaniu owadów, często na drogach, nieustannie kiwając ogonem. Lata specyficznym, falowym lotem.

Zamieszkuje okolice zabudowań ludzkich, ich obrzeża, brzegi zbiorników wodnych i płynących cieków, rozległe place i ugory, pastwiska, pola, suche łąki. Często widuje się ją na terenach otwartych i półotwartych, podwórkach.

Gniazduje pod strzechą, w załomku, pęknięciach murów lub budynków, na belce pod mostem, w stercie chrustu, pod korzeniami drzewa, między skałami, w półotwartych dziuplach drzew, skarpach, półjaskiniach, pniach drzew, pod mostami, w norach nad wodą, w pryzmach kamieni lub w innych nietypowych miejscach, np. w starym garnku. Czasem lokują gniazdo po prostu na ziemi. Korzysta także z półotwartych skrzynek lęgowych. Konstrukcję w postaci czarki budują oboje partnerzy z łodyg, liści, korzeni, traw i kawałków mchu. Wnętrze wyściełają sierścią, końskim włosiem i piórami.

Pożywienie to drobne owady, jak komary, muchy, chrząszcze, małe motyle, chwytane na ziemi lub w locie. Znajduje je na brzegach wód, polach i łąkach. Często zdarza jej się biegać za pługiem i zbierać larwy i pędraki.

Rudzik zwyczajny, źródło: wikipedia

Rudzik zwyczajny - krępa, okrągła sylwetka ze stosunkowo dużą głową i cienkim ogonem. Obie płci ubarwione jednakowo. Najbardziej charakterystycznym elementem upierzenia jest ruda pierś, gardło i boki głowy.

Najczęściej przebywa na ziemi i szybko skacze po niej z opuszczonymi skrzydłami. Często widać jak przysiaduje na nogach i kiwa ogonem. W okresie lęgowym dość skryty, ale poza nim niepłochliwy.

Ptak licznie występujący w różnych biotopach leśnych i zadrzewieniach. Wilgotne cieniste starsze lasy o obfitym runie i podszycie. Unika terenów podmokłych. Występuje również w starych ogrodach, gęstych zaroślach, zadrzewieniach śródpolnych i parkach, gdzie rosną odpowiednio gęsto krzewy.

Głównym pokarmem rudzika są larwy i dorosłe postacie owadów, np. chrząszcze i mrówki oraz zbierane na ziemi dżdżownice, pająki i ślimaki. Wraz z mijaniem lata i jesienią uzupełnia pokarm soczystymi jagodami i owocami. Dieta roślinna odgrywa dużą rolę w czasie zimy. Czasem pojawia się w wystawionych karmnikach.

Pokarm zwierzęcy zbiera na ziemi pośród roślinności.

Rudzik jest stosunkowo mało płochliwy i zdarza mu się towarzyszyć ogrodnikowi kopiącemu w ziemi. Kiedy ogrodnik robi sobie przerwę, rudzik potrafi usiąść na wbitym w ziemię szpadlu lub innym narzędziu i wypatrywać pożywienia.

Samica zazwyczaj zakłada gniazdo na ziemi, pod krzewem, między korzeniami drzew, na skarpie, w dziuplach lub w połamanych drzewach. Wyjątkowo w półotwartych budkach lęgowych na wysokości do 4 m. Gdy lęgną się w ogrodach i w pobliżu siedlisk ludzkich można odnaleźć gniazda rudzika na gzymsach werand, dziurach w murze lub szopach. Zbudowane z gnijących liści i mchu o skąpym wysłaniu z mchów, włosia, korzonków i sierści, w kształcie płytkiej czarki wyścielonej włosiem i piórami. Bardzo trudno je odnaleźć, bo jest dobrze ukryte np. w zagłębieniach terenu pod mchem, korzeniami itp.